Keyingi uch yil ichida kam tashlamali elektr energiyasi ishlab chiqarish ikki baravar ko‘payishi kerak
Energiya sektorlari va u ishlab chiqaradigan elektr energiyasi zamonaviy jamiyat va iqtisodiyot faoliyatida muhim o‘rin o‘ynaydi. Va elektromobillar va issiqlik nasoslari kabi elektr energiyasi bilan ishlaydigan texnologiyalar tobora ommalashib borayotganligi sababli, qiymat yanada oshadi. Hozirgi vaqtda elektr energiyani ishlab chiqarish dunyodagi eng katta karbonat angidrid (CO2) tashlamasidir. Biroq, bu, shuningdek, quyosh va shamol kabi qayta tiklanadigan energiya manbalarini tez kengaytirish orqali sof nol tashlamaga o‘tishga olib keladigan sektordir. Iste’molchilarni elektr energiyadan xavfsiz va arzon foydalanish bilan ta’minlash, shuningdek, global karbonat angidrid tashlamalarini kamaytirish energiya almashinuvining asosiy vazifalaridan biridir.
Ushbu tendensiyalarni hisobga olgan holda, Xalqaro energetika agentligining (XEA) "Elektr 2024" (Electricity 2024) nashri o‘z vaqtida amaliy ahamiyatga ega. Tayyorlangan material siyosat va bozor rivojlanishidagi so‘nggi tendensiyalarni chuqur va har tomonlama tahlil qilishni, shuningdek, elektr energiyaga bo‘lgan talabni bashorat qilishni taklif etadi. 2020 yildan beri muntazam ravishda e’lon qilingan XEA elektr energiya sektori hisoboti elektr energiyani ishlab chiqarishning o‘zgaruvchan tuzilishi haqida tushuncha beradi.
Kelgusi uch yil ichida global elektr energiyaga bo‘lgan talab tezroq o‘sishi kutilmoqda, bu 2026 yilgacha har yili o‘rtacha 3,4 foizga o‘shadi rivojlanayotgan iqtisodiyot hisoblanadi. Xususan, rivojlangan iqtisodiyotlarda va Xitoyda elektr energiyaga bo‘lgan talab turar-joy va transport tarmoqlarini elektrlashtirishning davom etishi va ma’lumotlar markazlari sektorining sezilarli kengayishi bilan ta’minlanadi.
Ma’lumotlar markazlari, sun’iy intellekt (SI) va kripto valyuta sektori tomonidan elektr energiyadan foydalanish 2026 yilga kelib ikki baravar ko‘payishi mumkin. Ma’lumotlar markazlari ko‘plab mintaqalarda elektr energiyaga bo‘lgan talabning o‘sishi uchun muhim omil hisoblanadi. 2022-yilda butun dunyo bo‘ylab taxminan 460 teravatt-soat (TVT-soat) iste’mol qilinganidan so‘ng, ma’lumotlar markazlarining umumiy elektr energiyasi iste’moli 2026-yilda
1000 TVT-soatdan oshishi mumkin. Bu talab taxminan Yaponiyaning elektr energiyasi iste’moliga teng. Yangilangan qoidalar va texnologik yaxshilanishlar, shu jumladan samaradorlik, ma’lumotlar markazlarida energiya iste’molining o‘sishini to‘xtatish uchun juda muhimdir.
Toza elektr ta’minoti 2026 yilga kelib global talabning barcha o‘sishini qondirishi kutilmoqda.
Kam сhiqindili manbalardan, shu jumladan yadro energiyasidan va quyosh, shamol va gidroenergetika kabi qayta tiklanadigan manbalardan elektr energiyani rekord darajada ishlab chiqarish kelgusi uch yil ichida global talabning o‘sishini qoplashi kerak. Dunyo bo‘ylab elektr energiyani ishlab chiqarishda qazib olinadigan yoqilg‘ining rolini kamaytiradigan kam tashlamali manbalar 2026 yilga kelib global elektr energiyani ishlab chiqarishning deyarli yarmini tashkil qilishi taxmin qilinmoqda, bu 2023 yildagi 39 foizga nisbatan. Kelgusi uch yil ichida kam tashlamali elektr energiyani ishlab chiqarish 2018 yildan 2023 yilgacha bo‘lgan yillik o‘sish sur’atidan ikki baravar ko‘payishi kerak — bu energetika sektori bugungi kunda global karbonat angidrid chiqindilariga eng katta hissa qo‘shayotganini hisobga olsak, bu katta o‘zgarishdir.
Nashrning to‘liq matni quyidagi havolada joylashtirilgan: https://iea.blob.core.windows.net/assets/18f3ed24-4b26-4c83-a3d2-8a1be51c8cc8/Electricity2024-Analysisandforecastto2026.pdf
